HỎI VÀ ĐÁP VỀ VẮC XIN SỐT XUẤT HUYẾT

        1. Có bao nhiêu loại vắc xin Sốt Xuất Huyết hiện nay ?

        Sốt Xuất Huyết Dengue là bệnh gây ra bởi vi rút Dengue, được lây lan từ người qua người thông qua muỗi Aedes. Bệnh thường gây sốt, nhức đầu, xuất huyết, tụt huyết áp,… và những biến chứng nặng gây tử vong. Bệnh xãy ra hàng năm thường nhiều vào mùa mưa và có thể gây thành những dịch lớn.

        Việc nghiên cứu vắc xin phòng ngừa bệnh Sốt Xuất Huyết rất khó khăn do vi rút này có 4 nhóm huyết thanh, phản ứng miễn dịch của nhóm huyết thanh này có thể gây tình trạng bệnh nặng hơn khi nhiễm nhóm huyết thanh khác.

        Trong suốt hơn 75 năm nghiên cứu, hiện tại chỉ có 2 loại vắc xin đã được sữ dụng ở trên một số nước trên thế giới là Dengvaxia (CYD-TDV) và Qdenga (TAK-003). Một loại vắc xin khác còn được nghiên cứu ở những thử nghiệm cuối cùng trước khi đưa ra sữ dụng rộng rãi trong thời gian gần (TV003-TVOO5)

      2. Hiệu quả của vắc xin Dengvaxia ra sao?

       Dengvaxia do công ty Sanofi Pasteur chế tạo, được chấp thuận từ năm 2016 và hơn 20 nước trên thế giới đã sữ dụng. vắc xin được tiêm 3 mũi cách nhau mỗi 6 tháng (0-6-12). Được khuyến cáo cho tuổi từ 9 đến 45 (hoặc 9 đến 60 tuổi tùy nước cho phép) và cần phải xét nghiệm trước khi tiêm (chỉ cho phép tiêm khi đã nhiễm ít nhất một lần trước đó). Hiệu quả bảo vệ theo nghiên cứu cho thấy thay đổi từ 50,5% đến 77,4% tùy theo chủng huyết thanh của vi rút Dengue

      3. Hiệu quả của vắc xin Qdenga ra sao?

       Qdenga do công ty Takeda chế tạo, là vắc xin thứ hai được cho phép và hiện tại có Indonesia (2022), Anh (2023), Brazil (2023), Argentina (2023), Thái Lan (2023), Đan Mạch (2023), Đức (2023), Bồ Đào Nha (2023), Columbia (2023), Malaysia (2024) … đã sữ dụng. Bộ Y Tế Việt nam vừa ra văn bản cho phép sữ dụng vào tháng 5/2024, dự tính vào khoảng tháng 9-10/2024 vắc xin này sẽ có mặt tại Việt nam.

      Theo nghiên cứu công bố năm 2023 trên báo New England Journal Medicine hiệu quả của vắc xin Qdenga là:

• Hiệu quả sau 12 tháng là giảm 80,2% số ca mắc sốt Dengue
• Hiệu quả sau 18 tháng là giảm 61,2% số ca mắc sốt Dengue ở những ca sơ nhiễm và 76,1% các ca tái nhiễm. 90,4% hiệu quả giảm số bệnh nhân không cần nhập viện.
• Hiệu quả bảo vệ sau 3 năm là giảm 60,2% số ca sốt Dengue và 83,6% giảm số bệnh nhân không cần nhập viện.

       4. Những khuyến cáo của Tổ Chức Y Tế Thế Giới về vắc xin Qdenga ra sao?

       Vắc xin Qdenga nên được tiêm cho lứa tuổi từ 6 đến 16 tuổi sống trong vùng dịch lưu hành cao bệnh Sốt Xuất Huyết. không khuyến cáo tiêm đại trà cho trẽ dưới 6 tuổi cũng như đối với lứa tuổi trên 60 tuổi do đáp ứng miễn dịch kém cũng như còn chưa đủ dữ kiện về tính an toàn của loại vắc xin này.

     Vắc xin Qdenga được tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng. Mũi thứ hai có thể chích trễ hơn mà không ảnh hưỡng đến hiệu quả của vắc xin.

       5. Những ai không nên tiêm vắc xin Sốt Xuất Huyết ?

• Phụ nữ đang mang thai hoặc dự định mang thai ít nhất 1 tháng sau khi tiêm chủng;
• Phụ nữ đang cho con bú;
• Người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải, bao gồm cả người được điều trị ức chế miễn dịch như hóa trị hoặc corticosteroid toàn thân liều cao (ví dụ Prednisone 20mg/ngày hoặc 2mg/kg trọng lượng cơ thể / ngày trong 2 tuần trở lên) trong vòng 4 tuần trước khi tiêm vắc xin;
• Người nhiễm HIV

       6. Vắc xin có bảo vệ hoàn toàn không mắc bệnh Sốt Xuất Huyết ?

       Vắc xin Qdenga làm giảm một phần khã năng mắc bệnh Sốt Xuất Huyết và hạn chế bệnh trỡ nặng cần phải nhập viện, chứ không hoàn toàn 100% ngăn không mắc bệnh.

      Tiêm vắc-xin phòng Sốt Xuất Huyết chỉ là một phần của chiến lược phối hợp để kiểm soát bệnh, bao gồm kiểm soát muỗi truyền bệnh, phát hiện sớm và điều trị ca bệnh phù hợp, giáo dục cộng đồng và sự tham gia của cộng đồng. Kiểm soát muỗi truyền bệnh phải là một thành phần quan trọng của các chương trình phòng chống Sốt Xuất Huyết. Ngoài ra, kiểm soát muỗi truyền bệnh còn giúp ngăn ngừa các bệnh truyền các loại vi rút khác, như sốt vàng da, Chikungunya và vi rút Zika.

      7. Có nên tiêm vắc xin cho người du lịch đến các vùng dịch tễ lưu hành cao bệnh Sốt Xuất Huyết?

        Những người sống ở các quốc gia không lưu hành bệnh Sốt Xuất Huyết ít có khã năng nhiễm bất kỳ loại huyết thanh nào trong số 4 loại huyết thanh vi-rút sốt xuất huyết trước đây, cho nên cũng ít có khã năng bị bệnh cảnh nặng do nhiễm lần 2 khi du lịch tại các vùng có lưu hành cao bệnh Sốt Xuất Huyết Vì vậy nhóm đối tượng này không cần tiêm vắc xin Sốt Xuất Huyết

         Ngược lại nhóm khách du lịch thường xuyên, khách du lịch dài hạn, người di cư và người nước ngoài cư ngụ dài hạn có khả năng nhiễm Sốt Xuất Huyết trước đó cao hơn (và do đó có nhiều khả năng có huyết thanh dương tính) so với khách du lịch lần đầu hoặc ngắn hạn. Do đó tiêm vắc xin là cần thiết tương tự như người sống vùng lưu hành cao bệnh Sốt Xuất Huyết.

BS.CKII Bùi Trọng Hợp – Trưởng khoa Nhiễm Bệnh viện Trưng Vương