Bacillus cereus

Như vậy là Sở Y Tế tỉnh An Giang vừa cho biết nguyên nhân gây ra cho 35 người ăn chè đậu trắng vào ngày mùng 10 tháng giêng bị ngộ độc, trong đó có 1 người chết là do vi khuẩn Bacillus cereus. Trùng với nguyên nhân gây ngộ độc với hơn 600 học sinh tại trường Ischool ở Nha trang  với 1 ca tử vong vào tháng 11/2022. Như vậy sự nguy hiểm của vi khuẩn Bacillus cereus  ra sao?

Bacillus cereus là trực khuẩn Gram dương, sống trong môi trường xung quanh ta, như đất, cây cỏ và thực phẩm,…. Nó tiết ra độc tố gây nôn và tiêu chảy;  gây bệnh cảnh như ngộ độc thức ăn và có thể tự khỏi. Ngoài ra Bacillus cereus có các độc tố hemolysin, phospholipase và các protease; các độc tố này góp phần gây hoại tử mô và tổn thương cơ quan tạo ra bệnh cảnh nặng hơn.

Bình thường nó cũng khó gây bệnh cho con người vì bị cạnh tranh bởi các vi khuẩn Bacillus khác đã sống sẵn trong ruột. Tuy nhiên khi ta ăn phải một lượng lớn vi khuẩn này (người ta ước đoán là cần khoảng 1 triệu con), làm mất cân bằng số lượng vi khuẩn trong ruột, thì có thể mắc bệnh. Như vậy ngoài việc thức ăn bị nhiễm vi khuẩn này, thì cũng cần phải để bên ngoài đủ lâu cho vi khuẩn được sinh sôi để đủ số lượng mà có thể gây bệnh

Đặc tính thứ 2 làm con này dễ gây ngộ độc thức ăn là khi gặp điều kiện không thuận lợi thì nó chuyển sang dạng bào tử có vỏ bảo vệ. Như khi thức ăn được đun nấu, con này chuyển sang dạng bào tử, trong khi các vi khuẩn khác bị tiêu diệt, sau đó thức ăn lại lưu trữ nhiệt độ phòng (10-45 độ C)thì nó sống lại mà không bị vi khuẩn nào tranh chấp, nên có thể  phát triển nhanh chóng.

Đặc tính thứ 3 là, Bacillus cereus này là vi khuẩn đường ruột nhưng đặc biệt lại là Gram dương, không nhạy với các kháng sinh hay dùng cho tiêu chảy như Quinolone, Cefalosporine,… Nên bệnh nhân dễ bị cho kháng sinh không phù hợp, làm bệnh diễn tiến nặng hơn.

Như vậy, để phòng ngừa nhiễm vi khuẩn Bacillus cereus chúng ta cần:

• Chế biến thức ăn với quy trình vệ sinh nghiêm ngặt
• Thức ăn sau khí chế biến không được lưu trữ ở nhiệt độ phòng quá lâu và phải hâm nóng lại trước khi dùng

Ngoài ra để giảm bệnh cảnh nặng thì các cơ sở y tế cần phải chẩn đoán sớm để cho kháng sinh thích hợp.

Ngày 11/2/2023

Tác giả: Bác sĩ Chuyên khoa II Bùi Trọng Hợp - Trưởng khoa Nhiễm, Bệnh viện Trưng Vương